Ιστορία

Ιστορικά στοιχεία για το χωριό υπάρχουν από την επανάσταση του ‘21 και μετά.
Πολλοί Λαπαναγίτες (Σταμάτης Αλεξανδρής, Ιωάννης Δρούλιας ή Ανδρουλάκης, Δημήτρης Κόρδας, Αγγελάκης Αλεξόπουλος, Αντώνης Αδαμόπουλος, Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, Γ. Κουφόγιωργας κ.ά.) διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο στην επανάσταση του 1821.
Γνωρίζουμε πως το 1853 το χωριό είχε 750 περίπου κατοίκους.
Οι Λαπαναγοί μετά την Επανάσταση παρουσίασαν οικονομική άνθιση. Τούτο δείχνουν τουλάχιστον τα πολλά διώροφα και τριώροφα σπίτια που χτίστηκαν, πριν και μετά το 1900, με πελεκητή πέτρα από ασβεστόλιθο, το γεγονός ότι λειτουργούσε στο χωριό, μέχρι το 1920 περίπου, λαϊκή Αγορά για τους κατοίκους του και τους κατοίκους των γύρω χωριών.
Δυστυχώς, πολλά από τα ωραία αυτά σπίτια κάηκαν στην Κατοχή από τους Γερμανούς, επειδή οι ιδιοκτήτες τους ή τα παιδιά τους μετείχαν σε μεγάλη αντιστασιακή ομάδα που είχε συσταθεί στο χωριό, και ουδέποτε ξαναχτίστηκαν.
Οι Λαπαναγίτες, από παλιά, είχαν μεταναστευτικές τάσεις.
Το χωριό ανήκε στο Δήμο Κερπινής βάσει του Β.Δ. της 8ης Απριλίου του 1835, με πληθυσμό 463 κατοίκους.
Το 1865 αρκετές οικογένειες αναζητώντας καλύτερη τύχη έφυγαν από το χωριό κι εγκαταστάθηκαν έξω από την Πάτρα, στη σημερινή Εγλυκάδα, όπου ίδρυσαν ολόκληρο οικισμό.
Το 1880 ένας μεγαλύτερος αριθμός Λαπαναγιτών κατέβηκε στην Αιγιαλεία, όπου ίδρυσε τον οικισμό Κούμαρης ή Κούμαρι. Εκεί πήραν μεγάλες εκτάσεις από τον τσιφλικά Διομήδη Πολυχρονιάδη και καλλιέργησαν σταφίδες, πληρώνοντάς του για αρκετά χρόνια το γνωστό νόβελο.
Ο Κούμαρης αποτέλεσε στη συνέχεια ανεξάρτητη κοινότητα. Σήμερα έχει 400 περίπου κατοίκους. Είναι και η γενέτειρα του πρώην βουλευτή, υπουργού, διοικητή του ΙΚΑ Γρηγόρη Σολωμού.
Μετά το 1900 πολλές λαπαναγίτικες οικογένειες εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Αίγιο. Μια απ΄ αυτές ήταν η οικογένεια Δρούλια που είχε σταφιδεργοστάσιο στην παραλία. Γόνος της οικογένειας Δρούλια ήταν ο βουλευτής Αχαΐας Τάσης Δρούλιας. Παππούς τού βουλευτή, ο Αναστάσιος Δρούλιας, διετέλεσε δήμαρχος Κερπινής πριν το 1900.
Αξίζει να αναφερθεί ακόμη, πως από τους Λαπαναγούς καταγόταν και μια σπουδαία προσωπικότητα της Εκκλησίας ο Αγαθάγγελος Γεωργιάδης. Ο Αγαθάγγελος Γεωργιάδης σπούδασε θεολογία στην Ελλάδα και φιλοσοφία στην Γερμανία(Μόναχο - Βερολίνο). Μετά τις σπουδές του υπηρέτησε ως σχολάρχης στην Αχαΐα. Το 1894 τον έστειλε η Ιερά Σύνοδος ως εφημέριο στην Πετρούπολη της Ρωσίας, όπου ανέπτυξε πλουσιότατη δράση και συνδέθηκε στενά με την τσαρική Αυλή. Το 1907 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Θήρας όπου διακρίθηκε για το πλούσιο φιλανθρωπικό έργο του. Πέθανε το 1930.
Στη δεκαετία του ‘70 εγκατέλειψαν το χωριό και οι 35 περίπου εναπομείνασες οικογένειες κι εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Μεσηνέζη Αιγίου.
Σήμερα δυστυχώς μένουν στο χωριό ολοχρονίς τέσσερις μόνο οικογένειες.
Η ερήμωση του χωριού οφείλεται και στο γεγονός της μη ύπαρξης ανεκτού αυτοκινητόδρομου για την εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων του.

Η Μάχη της Καυκαριάς - 1821
Η Καυκαριά ή ο Καυκαριάς, όπως ονομάζεται από τους Λαπαναγίτες, είναι τοποθεσία στα ΒΑ του χωριού όπου δεσπόζει ο ιστορικός λόφος Γουλάς.
Το 1827, καθώς είναι γνωστό, οι ορδές του Ιμπραήμ συνέχιζαν την καταστροφή τής Πελοποννήσου, εξόντωναν τον πληθυσμό της ή εφάρμοζαν το αισχρό «προσκύνημα».
Ο Κολοκοτρώνης, που είχε φτάσει τότε ως τους Πετσάκους, είχε δώσει εντολή στους οπλαρχηγούς να χτυπούν με κάθε τρόπο τις τουρκοαιγυπτικές ορδές και να εμποδίζουν το προσκύνημα.
Στις 26-27 Αυγούστου του έτους αυτού τμήμα της στρατιάς του Ιμπραήμ με επικεφαλής τον Ντελή Αχμέτ, αποτελούμενο από 4.500 άντρες και με οδηγό τον προδότη Νενέκο, κινούμενο από Πάτρα προς Καλάβρυτα, πέρασε από τους Λαπαναγούς.
Έξω από το χωριό, στην τοποθεσία της Καυκαριάς, τον περίμεναν οι αγωνιστές μας (1000 Καλαβρυτινοί υπό το Ν. Πετμεζά, 300 Βοστιτσιάνοι υπό τους Δ, Μελετόπουλο, Ι. Φευζόπουλο και Γ. Ροδόπουλο, 500 Καρυτινοί και 100 Σουλιώτες υπό το Φωτομάρα).
Ο στρατός μας είχε φτιάξει ταμπούρια στις πλαγιές του λόφου Γουλά κι όταν έφτασε εκεί ο Ντελή Αχμέτ με το στρατό του άρχισε σκληρή μάχη.
Οι ηρωικοί αγωνιστές μας, με τα όπλα και με μεγάλες πέτρες που κατρακυλούσαν από το λόφο, συνέτριψαν το στρατό του Αχμέτ και τον έτρεψαν σε φυγή, αφού άφησε στο πεδίο της μάχης 400 νεκρούς και 300 περίπου τραυματίες, ενώ οι Έλληνες είχαν τρεις νεκρούς και δέκα ελαφριά τραυματισμένους.
Απόσπασμα αναφοράς του Δ. Μελετόπουλου προς το Γενικό Αρχιστράτηγο Ριχάρδο Τζορτζ, που την υπογράφουν και οι άλλοι συμμετάσχοντες στη μάχη οπλαρχηγοί, με ημερομηνία 28-8-1827, αναφέρει σχετικά με την ιστορική αυτή μάχη: «... Εις τας 26 λοιπόν του βαδίζοντος, το πρωί, οι εχθροί εσκήνωσαν πλησίον του στρατοπέδου μας, 4.500 χιλιάδες όντες. Χθες εις τας 27 του ιδίου, ανατείλαντος του ηλίου, εκινήθησαν όλοι οι εχθροί, τοποθετήσαντες απέναντι ημών τα δύο κανόνια των. Εκρότησαν τα ταμπούρλα των,με τας σημαίας των και με τον συνήθη βαρβαρικόν αλαλαγμόν, άρχισαν να μας κτυπούν με ορμήν. Τότε οι ανδρείοι Έλληνες ήρχισαν πυρ κατ΄ αυτών και εις το τέλος τους λιθοβολούν και με πέτρας εφόνευσαν αρκετούς. Μη υποφέροντες πλέον οι βάρβαροι την ανδρείαν των Ελλήνων ετράπησαν εις δρομαίαν φυγήν, γενικήν και ως λέοντες οι Έλληνες επέπεσαν επ΄ αυτούς φονεύοντες άχρι των ορίων των ταμπουρίων των...»
Όπως διηγούνταν παλιότεροι Λαπαναγίτες, φαίνονταν πάνω στο Γουλά κάποια Ελληνικά ταμπούρια καθώς και διάσπαρτα ανθρώπινα οστά στην περιοχή τού Καυκαριά, ακόμα και μετά το 1900.
Η νίκη της Καυκαριάς ήταν η τελευταία μεγάλη νίκη των Ελλήνων εναντίον του κατακτητή. Δυο μήνες μετά τη σπουδαία αυτή νίκη, η ναυμαχία του Ναυαρίνου σήμανε το τέλος της Επανάστασης.