Αρχαίος Κλείτωρ (Κλειτορία)
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Ο Αρχαίος Κλείτωρ, πόλη της ΒΔ Αρκαδίας στην αρχαιότητα, της λεγόμενης Αζανίας, βρίσκεται σε απόσταση 3 περίπου χλμ. δυτικά της Κάτω Κλειτορίας και νότια της Άνω. Το όνομα του προφανώς το οφείλει στην περίκλειστη θέση του. Κατά τις τοπικές μυθικές παραδόσεις, ιδρύθηκε από τον Κλείτορα, το γιο του Αζάνος, ο οποίος ήταν γενάρχης της Αρκαδικής φυλής των Αζάνων. Ο Παυσανίας αποτελεί τη σημαντικότερη ιστορική πηγή για την τοπογραφία, τα μνημεία και τους μύθους της περιοχής, ωστόσο όμως, αξιόλογη και διαφωτιστική αποτιμάται η μαρτυρία και προγενέστερων πηγών όπως ο Πίνδαρος, ο Ξενοφών, ο Πλούταρχος, ο Πολύβιος, ο Λίβιος.
Πολλοί ξένοι περιηγητές, οι Lebas, Curtius, Leake, Bursian, Frazer, Vischer, Dodwell και άλλοι καθώς και ο ιστοριοδίφης Γυμνασιάρχης Γ. Παπανδρέου επισκέφθηκαν την πόλη και στηριζόμενοι στις αρχαίες πηγές και τα φαινόμενα ερείπια διατύπωσαν τις απόψεις τους για τη μνημειακή τοπογραφία της.
Μια συστηματική ανασκαφή στο χώρο μεταξύ του θεάτρου και της ΝΔ πύλης του τείχους και μια εκτεταμένη πολυμέτωπη σωστική με αφορμή το γενόμενο έργο της άρδευσης της πεδιάδας της, αποτελούν προσώρας την πηγή των ανασκαφικών δεδομένων, τα οποία σε συνδυασμό με άλλες αρχαιολογικές πληροφορίες ξεδιπλώνουν τη γνώση για την οικοδομική ιστορία της αρχαίας πόλης. Ο οχυρωματικός περίβολος υπολογίζεται ότι την περιέτρεχε σε συνολικό μήκος γύρω στα 3000 μ. ορίζοντας την έκτασή της στα 577 στρέμματα περίπου. Η λίθινη κρηπίδα του τείχους είναι δομημένη κατά την έμπλεκτη τεχνική με εφαρμογή του τραπεζιόσχημου συστήματος. Το εποικοδόμημα του λιθολογήματος ήταν από πλίθρες. Στη ΝΔ πύλη επισημαίνονται δύο φάσεις των ελληνιστικών χρόνων και ορίζεται μια παλαιότερη χωρίς να είναι δυνατόν ακόμη να προσδιορισθεί επαρκώς χρονολογικά.
Το θέατρο χωροθετείται ΝΔ της πόλης και απέδωσε ενδείξεις ύπαρξης διαζώματος. Στους ρωμαϊκούς χρόνους, έχει ήδη αρχίσει η λεηλασία του δομικού του υλικού.
Στο σταυροδρόμι δύο οδικών αρτηριών της πόλης στη θέση του Φραγκοκκλησιού, έχουμε στοιχεία ύπαρξης συγκροτημένης οικιστικής ζώνης των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Στους ρωμαϊκούς χρόνους, η κατοίκηση εξαπλώνεται περιμετρικά εκτός των τειχών, όπου έχουμε αγροτικές δομές αυτής της περιόδου. Τα συστηματικά νεκροταφεία της πόλης εντοπίζονται εκτός των πυλών. Οι τάφοι εκκινούν από τους υστερογεωμετρικούς τάφους και φτάνουν στους υστερορρωμαϊκούς. Ανασκαφικά στοιχεία και επιφανειακές ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι το Φραγκοκκλήσι, του οποίου η παρουσία είναι ενδεικτική του περάσματος των Φράγκων από την περιοχή, έχει εγκαθιδρυθεί στη θέση προϋπάρχουσας παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Τον 4ο αιώνα μ.Χ. διαπιστώνεται ανακοπή στη συνέχεια της πόλης και φαίνεται ότι το κέντρο βάρους της οικιστικής οργάνωσης μετατίθεται δυτικότερα στη θέση του σημερινού χωριού Κλείτορας γνωστού με αυτό το όνομα από το Μεσαίωνα.
Καταληκτικά πρέπει να επισημάνουμε, ότι η εύρεση κατά τις ανασκαφές προϊστορικών εργαλείων σε συνδυασμό με την επιφανειακή περισυλλογή άλλων, υποδηλώνουν τη χρήση της πεδιάδας της πόλης κατά την προμυκηναϊκή περίοδο με κατοίκηση στους γύρω λόφους.